TEKİRDAĞ – Saray ilçesine bağlı Sofular Köyü’nde her yıl sonbahar aylarında başlayan pancar pekmezi telaşı, köy halkını yeniden bir araya getiriyor. Nesilden nesile aktarılan bu gelenek, hem yöre ekonomisine katkı sağlıyor hem de köy kültürünün yaşatılmasına öncülük ediyor.

TOPRAKTAN KAZANA UZANAN EMEK DOLU YOLCULUK

Sofular Köyü’nde pancar üretimi genellikle Mart aylarında başlıyor. Trakya’nın verimli topraklarına ekilen şeker pancarları, yaz boyunca sulanıyor ve özenle bakım yapılıyor. Ekim ayına gelindiğinde ise köylüler sabahın erken saatlerinde tarlalara iniyor; topraktan sökülen pancarlar traktörlerle evlerin önüne taşınıyor.

Köyün üreticilerinden Salih Metin, “Bu bizim çocukluğumuzdan beri yaptığımız bir iştir. Eskiden annemlerle kazan başında sabahlardık, şimdi aynı işi çocuklarımızla yapıyoruz. Her kaynatmada köyün kokusu değişir, sokaklar tatlı bir buharla dolar,” sözleriyle geleneğin kuşaktan kuşağa aktarıldığını anlatıyor.

PANCAR SOYULUYOR, ŞIRA KAZANA GİRİYOR

Hasat sonrası pancarlar önce temiz suyla yıkanıyor, ardından bıçaklarla soyulup küçük parçalara ayrılıyor. Sofular Köyü’nde bu iş genellikle kadınlar tarafından yapılıyor. Büyük bakır kazanlar evlerin avlularına kurulan odun ocaklarının üzerine yerleştiriliyor.

Parçalanan pancarlar kazana alınarak odun ateşinde yavaş yavaş kaynatılıyor. Yaklaşık 12 ila 14 saat süren bu işlem sırasında pancarın özü suya karışıyor ve “şıra” denilen tatlı su elde ediliyor. Daha sonra bu şıra süzülerek ikinci kez kaynatılıyor. Bu aşamada köylüler, pekmezin taşmaması için sürekli kazanın başında nöbet tutuyor.

Kıymet abla olarak bilinen köy sakini Kıymet Metin, “Eskiden bu işi imece usulüyle yapardık. Komşular bir araya gelir, biri karıştırır, biri odun atar, biri de şarkı söylerdi. Şimdi de aynı gelenek sürüyor. Bu iş sadece pekmez değil, köyün birliği demek,” diyerek üretimin sosyal yönünü vurguluyor.

KATKISIZ, DOĞAL VE ŞİFALI

Sofular pekmezi tamamen katkısız olarak üretiliyor. Ne şeker ne de koruyucu madde kullanılıyor. Kazan başında sabırla kaynatılan pancar şırası, koyu bir kıvama ulaştığında ateşten indiriliyor ve soğutulmaya bırakılıyor.

Sonrasında süzülüp cam kavanozlara doldurulan pekmez, kış boyunca hem kahvaltılarda hem de çeşitli tatlılarda kullanılıyor. Köylüler, pekmezin enerji verici ve kansızlığa iyi geldiğine inanıyor.

KADINLARIN EMEĞİYLE BÜYÜYEN LEZZET

Sofular Köyü’nde pancar pekmezi üretiminde kadın emeği büyük yer tutuyor. Köydeki kadınlar, hem üretim sürecinin her aşamasında çalışıyor hem de ürünün pazarlanmasında aktif rol oynuyor.

Köyün kadınlarından Hacer Tural, “Eskiden sadece kendi ihtiyacımız kadar yapardık, şimdi satmak için de üretiyoruz. Elde ettiğimiz gelirle çocuklarımızın okul masraflarını karşılıyoruz,” diyor. Bu durum, geleneksel üretimin aynı zamanda ekonomik bir güç haline geldiğini de gösteriyor.

DOĞAL ÜRETİMLE YÖRESEL MARKALAŞMA HEDEFİ

Saray ilçesinin tarım potansiyeli içinde Sofular Köyü pancar pekmezi, yöresel bir marka olma yolunda ilerliyor. Köy halkı, Tekirdağ ve çevre illerdeki yerel pazarlar ile sosyal medya üzerinden satış yapmaya başlamış durumda.

BİRLİKTE KAYNAYAN KAZANLAR, YAŞAYAN BİR KÜLTÜR

Her sonbahar köyün üstünü saran pekmez kokusu, Sofularlılar için sadece bir üretim dönemi değil, aynı zamanda bir dayanışma mevsimi anlamına geliyor.

Odun ateşinin çıtırtısı, buharın tatlı kokusu ve kazan başındaki sohbetler, yıllardır süregelen bir kültürel mirasın en sıcak ifadesi. Pancar pekmezi, Sofular Köyü’nde hem sofralara hem gönüllere tat katmaya devam ediyor.